1 sierpnia 2020 mija 76-ta rocznica wybuchu tragicznego w dziejach Polski Powstania Warszawskiego. Dowództwo Armii Krajowej planowało wyzwolić Warszawę przed wkroczeniem Armii Czerwonej. Powstanie wybuchło 1 sierpnia 1944 o godz. 17-tej w tzw. godzinę ,,W”.
Warszawa była wyłączona z udziału w akcji ,,Burza” i Okręg Warszawski AK nie posiadał wystarczającej ilości broni, ani przygotowania do walk w mieście. Jednak widok wycofujących się oddziałów niemieckich z prawej strony Wisły podniósł na duchu szczególnie młodzież gotową do podjęcia walki z hiterowskim najeźdźcą. W tej sytuacji opinie w Komendzie Głównej AK były podzielone. Na czele powstania stanął płk dypl. Antoni Chruściel ps. ,,Monter” (od IX 1944 gen. bryg.), dow. Okręgu Warszawskiego AK. Do walki udało się zmobilizować ok. 40-50 tysięcy, zaprzysiężonych żołnierzy AK (łącznie ok. 800 plutonów, w tym tylko 647 pełnych i 153 ,,szkieletowych”). Dodatkowo po stronie polskiej do Powstania przystąpiły siły innych zbrojnych ugrupowań w Warszawie: Narodowych Sił Zbrojnych (NSZ) (ok. 3500 żołnierzy), komunistycznej Armii Ludowej (AL) (ok. 800 żołnierzy) oraz mniejszych jednostek Polskiej Armii Ludowej (PAL) (ok. 500 żołnierzy) i Korpusu Bezpieczeństwa (KB) (ok. 700 żołnierzy). Wszystkie te oddziały podporządkowały się taktycznie dowództwu Powstania.
Armia Czerwona na rozkaz Stalina wstrzymała ofensywę na prawym brzegu Wisły. Pomoc z Zachodu była bardzo ograniczona. Straty wśród załóg samolotów startujących z baz we Włoszech z dostawami dla walczącej Warszawy były znaczące.
Oddziały powstańcze prowadziły przez 63 dni bohaterską walkę z przeważającymi siłami wroga, zakończone kapitulacją 3 października 1944. Ci co przetrwali poszli do niewoli niemieckiej. W trakcie dwumiesięcznych zaciętych walk straty polskie wyniosły ok. 16 tysięcy poległych i zaginionych, ok. 20 tysięcy rannych i 15 tysięcy wziętych do niewoli niemieckiej. Straty wśród ludności cywilnej, były wielokrotnie większe i wyniosły 150-200 tysięcy ofiar. Oddziały niemieckie i tzw. brygada SS Kamińskiego RONA (Rosyjskiej Narodowej Armii Wyzwoleńczej) dokonywały masowych mordów ludności cywilnej. Przykładem ich była zagłada warszawskiej Woli. Po kapitulacji Niemcy przystąpili do systematycznego burzenia miasta. W gruzach legła stolica Polski i zgromadzony w Niej dorobek wielu pokoleń.
Dzisiaj wspominamy bohaterskich powstańców, ludność cywilną i wszystkich tych co oddali swe życie za wolną Warszawę.
GLORIA VICTIS!
CZEŚĆ I CHWAŁA BOHATEROM!
Dr inż. Aleksander Maciej Jabłoński, P.Eng.
The Oskar Halecki Institute in Canada
Ottawa, 1 sierpnia 2020
