Ś.P. MJR MARIA MIRECKA-LORYŚ ps. ,,MARTA”
Z głębokim żalem zawiadamiamy, że 29 maja 2022 roku w Warszawie, w wieku 106 lat, odeszła na wieczną wartę mjr Maria Mirecka-Loryś ps. ,,Marta” – oficer Narodowej Organizacji Wojskowej, Armii Krajowej, Komendantka Główna Narodowego Zjednoczenia Wojskowego Kobiet, niestrudzona działaczka Związku Akademickiego ,,Młodzież Wszechpolska”, działaczka Polonii amerykańskiej i światowej.
Maria Mirecka-Loryś urodziła się 7 lutego 1916 w Ulanowie jako siódme z ośmiorga dzieci Dominika Mireckiego i Pauliny ze Ścisłowskich. Była siostrą znanych działaczy narodowych i oficerów podziemia narodowego: Adama (kapitana NOW-AK, straconego przez komunistów w więzieniu mokotowskim 17 X 1952 w Warszawie), Bronisława (ks. rzymsko-katolickiego, który pomimo ciężkich prześladowań pozostał do końca życia z wiernymi na Kresach wcielonych do ZSRR), Kazimierza (oficera NOW i AK, więźnia PRL, działacza Polonii kanadyjskiej i amerykańskiej) i Leona (prawnika i adwokata, oficera NOW i AK, więźnia politycznego II RP i PRL, w więzieniach komunistycznych po wojnie spędził ponad dziesięć lat, nestora i odnowiciela polskiego ruchu narodowego).
Mireccy wychowali swoje dzieci w poczuciu służby dla innych, wierności Bogu i Ojczyźnie aż śmierci. Maria w młodości była harcerką, a następnie należała do Przysposobienia Wojskowego Kobiet. Podczas studiów prawniczych na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie wstąpiła do Związku Akademickiego ,,Młodzież Wszechpolska”.
W 1940 została komendantką Narodowej Organizacji Wojskowej Kobiet w powiecie niżańskim, a następnie w Okręgu Rzeszowskim NOW. Równoległe działała w sekcji kobiecej podziemnego Stronnictwa Narodowego w Zarządzie Rzeszowskim SN i była kurierką Komendy Gł. NOW z AK. Po scaleniu NOW z AK otrzymała awans na kapitana i kierowała Wojskową Służbą Kobiet w Podokręgu Rzeszów AK. Wiosną została Komendantką Główna Narodowego Zjednoczenia Wojskowego Kobiet.
W 1943 uczestniczyła w konspiracyjnym odnowieniu ślubów na Jasnej Górze, które w maju 1936 złożyła podczas ogólnopolskiej pielgrzymki polska młodzież akademicka. W 36-osobowej grupie młodzieży Maria Mirecka reprezentowała Lwów, a obecny tam Karol Wojtyła – Kraków.
Po wojnie wznowiła swoje studia prawnicze na UJ, ale 1 VIII 1945 została aresztowana przez UB w Nisku. We wrześniu wyszła na wolność wskutek amnestii. Zagrożona aresztowaniem postanowiła opuścić Polskę i z grupą kilkunastu wybitnych polskich działaczy narodowych wyjechała z Polski (gdzie m.in. było dwóch jej braci i inż. Jerzy Mariusz Ruebenbauer). Dotarła do II Korpusu Polskiego gen. Władysława Andersa pod Ankoną w Italii. Tam poznała swojego przyszłego męża, oficera rezerwy Adama Lorysia, z którym wyemigrowała w 1946 do Wielkiej Brytanii. W 1952 udała się z rodziną na emigrację do USA (najpierw do Toledo, Ohio, a potem do Chicago, Ill.). Natychmiast zaangażowała się w działalność polonijną (w Stronnictwie Narodowym, w Związku Polek w Ameryce i w Kongresie Polonii Amerykańskiej), a także w akcje pomocy m.in. dla dawnych polskich Kresów. Od 1999 była wiceprzewodniczącą Rady Naczelnej SN. Działała też w polonijnym radiu w Chicago, gdzie prowadziła felietony ,,Otwarty mikrofon”.
Był autorką m.in. 2. tomu Historii Związku Polek w Ameryce (1938 – 1958) i własnych wspomnień p.t. Odszukane w pamięci. Zapiski o rodzinie, pracy i przyjaźni. W 2014 powstał o Niej film dokumentalny ,,Szkic do życiorysu” w reż. Ewy Szakalickiej. W 2016 IPN wydał Jej książkę p.t. Przede wszystkim Polska”, a w 2017 została laureatką Nagrody Honorowej Świadek Historii IPN.
Brała udział w wielu ważnych uroczystościach i wydarzeniach patriotycznych oraz narodowych (m.in. wzięła udział w 2019 w zjeździe Młodzieży Wszechpolskiej z okazji 30-lecia reaktywowania tej organizacji).
Była matką dwojga dzieci: Jana i Ewy.
Maria Mirecka-Loryś była odznaczona wieloma odznaczeniami wojskowymi i cywilnymi min.: Srebrnym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Walecznych, Krzyżem Partyzanckim, Krzyżem Armii Krajowej, Krzyżem Komandorskim Oderu Polonia Restituta i Krzyżem Komandorskim tego orderu z Gwiazdą, Medalem „Pro Patria”, Medalem Pamiątkowym z okazji 75-lecia Narodowych Sił Zbrojnych, Medalem Pro Bono Poloniae i Medalem Stulecia Odzyskania Niepodległości.
Całe swoje niełatwe i pracowite życie przeznaczyła dla pracy dla bliźnich i dla Wielkiej Polski.
Cześć Jej pamięci!
Dr inż. Aleksander Maciej Jabłoński
Prezes
Oskar Halecki Institute in Canada
